เราเริ่มการประชุมด้วย การทำ BAR เดี่ยว ด้วยกระดาษ "เป-อิน" (ศน.ไชยยา ใช้คำนี้ครับ ผมเรียกว่ากระดาษ post-it) ทุกคนเขียนความคาดหวังของตนเอง ก่อนจะนำไปติดรวมกันให้อ่านของกันและกัน
ผอ.สมุทร สมปอง ไม่ใช่ "ผอ. รอเปิด" เหมือนกับ ผอ.เขต ทั่วไป ที่ผมเห็น ท่านอยู่เรียนรู้กับเราด้วยตั้งแต่ต้น จนจบ เราเชิญท่านกล่าวปิดวงด้วยความสุขในตอนท้าย..... ขอบพระคุณท่านมากครับ
หลังพิธีเปิด ผมนำเสนอภาพรวมของกิจกรรมทั้งหมด ที่จะเกิดขึ้นใน 3 วันนี้ คำสำคัญของงานนี้ คือ "มองเด็กรายบุคคล มองตนอย่างเป็นกลาง และ ร่วมกันกำหนดแนวทาง "กระบวนการ" อย่างกัลยาณมิตร เพื่อ พัฒนาทักษะการคิดและปฏิบัติ ในศตวรรษที่ 21"
เรา "มองเด็กรายบุคคล" ด้วยกิจกรรม "กระดาษ 4 พับ จับจุด" ใช้กระดาษ A4 พับแนวขวาง 2 ครั้ง จะได้ 4 คอลัมน์ แล้วพับแนวตั้งเป็น 3 แถว จะได้ตาราง 12 ช่อง แล้วให้พิจารณาเติมตามเป้าหมายแต่ละช่อง ดังรูป
เริ่มเติมจาก
- คอลัมน์ที่ 2 โดยให้ "ครู" จินตนาการถึง "ศิษย์" แบบรายบุคคล ก่อนที่จะเขียนชื่อ (สมมติ) ของนักเรียนในชั้นที่รับผิดชอบที่อยากจะมอบรางวัล "การอ่าน" "การเขียน" และ "การคิด" ให้
- คอลัมน์ที่ 3 ให้เขียนถึงปัจจัยสำคัญอะไร ที่ทำให้นักเรียนคนนั้นๆ ควรจะได้รับรางวัล
- แล้วกลับมาเขียนคอลัมน์ที่ 1 เล่าประสบการณ์ของความสำเร็จของตนเองในการสร้างหรือช่วยให้นักเรียนในคอลัมน์ที่ 2 มีลักษณะดังเขียนในคอลัมน์ที่ 3
- ส่วนคอลัมน์ที่ 4 ให้เป็นมุมมองของเพื่อน ที่อาจมีวิธีใหม่ๆ ดีๆ ที่จะแลกเปลี่ยน หลังจากที่เวียนขวาไปยังเพื่อนๆ แต่ละคน
หลังเบรคเช้า ก่อนจะนำเรื่องในคอลัมน์ที่ 1 ของกระดาษ 4 พับ มาแลกเปลี่ยนเรียนคู่ คือให้เล่าให้กันฟังเป็นคู่ๆ เราทำกิจกรรม Ice Breaking (ละลายพฤติกรรม) แบบมีสาระ ดังนี้ครับ
แบ่งครูเป็นระดับชั้นแล้วให้จับคู่กัน โดยมีข้อตกลงว่าต้องเป็นเพื่อนต่างโรงเรียน นั่งหันหน้าเข้าหากัน แล้วตามขั้นตอนต่อไปนี้
- แนะนำตัวเบื้องต้น ตามแต่อัธยาศัย ซึ่งสำหรับชาวไทย โดยเฉพาะคนอีสาน ไม่ใช่เรื่องยากเลยครับ
- จากนั้นบอกให้ทุกท่านเตรียมตอบคำถามสำคัญ โดยเน้นให้ต้องเปิดใจให้แก่กัน หากใจของเราเปรียบเหมือน "ไข่แดง" ที่เพิ่งถูกตอกลงบนจานนูนขอบ สังเกตว่าจะมี "ไข่ขาว" อยู่รอบๆ ล้อมปิดไว้ เปรียบเสมือนใจที่ต้องการ "พื้นที่ปลอดภัย" ซึ่งจะทำให้ผ่อนคลายและมีสุข เมื่อไข่อีกใบถูกตอกลงจานตามมา แทนที่ไข่แดงจะอยู่ชิดติดกัน แต่ดูเหมือนจะ "หันหลัง" หรือ "ปรจันหน้า" ก้้นด้วยไข่ขาว ราวกับเป็นกำแพง แสดงว่าพื้นที่ปลอดภัยยังเป็นของใครของมัน
- คราวนี้ลองจินตนาการถึง ไข่สองใบ ที่ตอกไว้บนจานพร้อมๆ กัน ไข่แดงจะใกล้ชิดติดรวม ใช้ไข่ขาวร่วมกัน เปรียบเป็นพื้นที่ปลอดภัย ที่ทั้งสองเปิดใจให้แก่กันและกัน .....ดังรูป
- เมื่อสังเกตว่าพร้อม สมาธิเข้าที่ (ฟังจากเสียง จากสีหน้า) เราก็ถามคำถามว่า "ท่านจะไปอยู่ที่ไหน ในอีก 10 ปีข้างหน้า".....เสียงฮาก็เกิดขึ้นทันที ....เราเปิดโอกาสให้ครูได้สะท้อนความรู้สึก ความคิด 2-3 ท่าน จากการสำรวจส่วนใหญ่นั้นจะ "แซว" เล่นๆ กันว่า "กำลังเลี้ยงหลาน"...ฮา
- คำถามถัดมาถามว่า "อีก 3 ปี เราจะอยู่ที่ไหน จะมีอะไรเปลี่ยนแปลงจากวันนี้บ้างไหม" ... ความจริงเราถามเพื่อจะมองหาว่า มีครูเพื่อศิษย์อยู่บ้างไหม ที่่ถ้าใช่จะบอกออกมาทันทีว่า จะทำความดีให้แก่ลูกศิษย์ ด้วยการปรับเปลี่ยนวิธีคิดวิธีสอนแน่ๆ เพราะตอนนี้ วิธีเดิมๆ ที่นั้นใช้ไม่ได้ผล ทุกคนทั่วโลกเขากำลังมุ่งสู่ "การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21"
- ให้ครูสองท่านหันหน้าเข้าหากัน วางมือซ้ายประสานมือขวา วางมือขวาประสานมื่อซ้าย แล้วพักสายตาหลับลง เตรียมส่งผ่านความรู้สึกผ่านมือซ้ายของตนสู่มือขวาของคนตรงหน้า
- เริ่มด้วยการให้ส่ง "สัญญาณ" (อาจเป็นการบีบมือ) ผ่านไปยังมือซ้ายของคนเป็นพี่ เมื่อน้องรับสัญญาณทางมือขวา ให้สังเกต (ความจริงให้รู้สึก)ว่า น้ำหนักเท่าใด ลักษณะสัญญาณเป็นอย่างไร (ซึ่งต้องใช้ใจรับจากมือ) ก่อนจะส่งสัญญาณนั้นกลับไปให้พี่ทางมือซ้าย
- ส่งสัญญาณนั้นเร็วขึ้นเรื่อยๆ สังเกตถึงความถี่ที่ทำได้เร็วที่สุด ที่ไม่สะดุดสงสัย แล้วค่อยๆ ผ่อนช้าลงๆ
- (ถึงตอนนี้ ผมเริ่มชี้ให้สังเกตความรู้สึก ที่ไม่ใช่ "นึกคิด" แต่เป็นสิ่งที่ "จิต" รับรู้มาจาก "กาย")
- แต่ละคู่วางคว่ำมือไว้บนโต๊ะ อธิบายว่า จะเป็นกิจกรรม "ตีมือ" กันไปมา และให้ตกลงกันว่าใครจะตีก่อน
- คนตีก่อนใช้มือข้างที่ถนัด ตีลงมือของคู่ตน โดยครั้งแรกนี้ไม่ต้องทน ตีมาแบบไหน ให้ใช้มืออีกข้าง ตีกลับไปยังมืออีกทางของคนตีทันใด โดยต้องกะให้น้ำหนักพอๆ กัน ทดลองสัก 2-3 ครั้ง ...เสียงฮาดังสนั่นทีเดียวครับ
- สุดท้ายของกิจกรรมนี้ กำหนดให้คนอายุมากกว่า ซึ่งเราเรียกว่า "พี่" เป็นคนตี ตีแบบแรงๆ ตีแบบไม่ต้องยั้ง ตีให้เจ็บให้รู้สึกแบบชัดๆ ด้วยมือข้างถนัดเหมือนเดิม .... แต่ที่ไม่เหมือนเดิมคือ "น้อง" ที่ถูกตี ไม่ให้ตีตอบกลับ ให้ใคร่ครวญความเจ็บที่ได้รับ ซึ่งสัเกตว่ามันจะค่อยๆ หายไป สังเกตที่ใจตนเอง.... แล้วยื่นมืออีกข้างไปวางบนหลังมือข้างถนัดของ "พี่" แล้วพูดว่า ..."ไม่เป็นไรครับ (ค่ะ)พี่ น้องให้อภัย"....
- เราเรียนรู้จาก 3 ทาง 3 ฐาน ได้แก่ ฐานกาย ซึ่งรวมทั้งรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส ซึ่ง "รับ" มาจาก ตา ลิ้น จมูก หู และผิวหนัง ฐานคิดด้วยการคิด และด้วยการลงมือปฏิบัติ ซึ่งต้อง "รู้"ด้วยใจ ต้องใช้ความรู้สึก... เชื่อมโยงสู่กิจกรรม "ประสานมือสื่อความรู้สึก" ข้างต้น
- เมื่อครูรับสิ่งต่างๆ ผ่านโสตประสาทข้างต้น หากคนไหนตามไม่ทันความรู้สึก โกรธไม่รู้ว่าโกรธ โมโหไม่รู้ว่าโมโห เมื่อไม่รู้ ครูคนนั้นก็มักจะ ด่า ดุ ตำหนิ นักเรียน ทั้งๆ ที่ตนเองก็เรียนและรู้มาแล้ว่า จะต้องใช้ "จิตวิทยาเชิงบวก" .... ตอนบรรยาย ผมยกตัวอย่าง เด็กชายสมปอง ที่แต่งตัวไม่เรียบร้อย แถมยังมาสายอีก ....ครูส่วนหนึ่งจิตใจจะยังเข้าไม่ถึง "การปฏิบัติเชิงบวก" ทำให้มักเหมือนหูพึ่งตาโต โมโห...ปี๊ด....... นั่นคือครูไม่ได้ "ยั้งคิด" ก่อนด่าดุตอบกลับไป
- หากเปรียบการสะท้อนหรือตอบสนองต่อสิ่งเร้า ในที่นี้คือเด็กชายสมปอง ทันทีที่ได้เห็น ทันทีที่ัรับสื่อเข้า เราแทนด้วย "พื้นที่สีแดง" เป้าหมายของเราคือ ฝึกเอาพื้นที่สีแดงออกให้หมดจากใจ
- เปรียบกับกิจกรรม "ตีมือสื่อแทนการ "ห้อยแขวน" คำตอบ" เมื่อถูกตีมือเราเจ็บ เรารู้สึกเจ็บ ก็เหมือนเมื่อเราเห็นเด็กชายสมปองเดินเข้ามา แต่เมื่อเราอดทน รับรู้ความรู้สึก ใคร่ครวญ ไม่ตีตอบทันที ขั้นตอนนี้เราเรียกว่า "ห้อยแขวนคำตอบ" เมื่อความเจ็บ ความรู้สึกนั้นหายไป เราก็สามารถที่จะ ให้อภัยกับใครก็ได้......
- สรุป ครูจะใช้จิตวิทยาเชิงบวกกับเด็กๆ ได้จริง ก็ต่อเมื่อ ครูสามารถ "ห้อยแขวนคำตอบ" ห้อยแขวนความรู้สึก ตามทันความรู้สึกโกรธของตนได้ นั่นเองครับ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น